بررسی فقهی و حقوقی ماهیت دین با تاکید بر تبیین مالیت آن

هدف از این پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی ماهیت دین با تاکید بر تبیین مالیت آن است که بصورت کامل و جامع موردنظر قرار گرفته است

مشخصات فایل

تعداد صفحات	285
حجم	0 کیلوبایت
فرمت فایل اصلی	doc
دسته بندی	فقه،حقوق،الهیات

توضیحات کامل

دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق

بررسی فقهی و حقوقی ماهیت دین با تاکید بر تبیین مالیت آن

 

مقدمه:

مسئله دیون و مطالبات یکی از واقعیتهای زندگی بشر است. در واقع انسانها برای رفع نیازهای ضرور خویش ناچاراً می بایست مبالغ کم یا زیادی را بپردازند و در بسیاری اوقات پرداخت ما به ازای آنها بطور نقد برایشان میسر نمی باشد. از طرف دیگر تولیدکنندگان و فروشندگان کالا نیز راهی جز فروش و عرضه کالاهای تولیدی خویش را ندارند و در بسیاری از مواقع با مشتریان خود مسامحه نموده و دریافت ثمن و عوض خویش را برای مدت زمانی به تأحیل می اندازند و یا با دریافت آن در طی چندین قسط موافقت می نمایند. دین و بدهی قدمتی به وسعت تاریخ دارد و مسئله تازه و نوینی محسوب نمی گردد.

 

 اما با لحاظ کثرت نیازهای انسان کنونی و مصرفی شدن جوامع امروزی، جهان امروزه با گستردگی بیشتری از دیون نسبت به دوران و اعصار قبلی مواجه است. تمام اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی و حتی دولتها به نحوی با آن روبرو هستند . به عنوان مثال در سال گذشته در یکی از قستمهای برنامه اپرا  پخش شده در یکی از شبکه های ماهواره  ایی  یکی از کارشناسان مالی اظهار نمود که چیزی در حدود 90% از درآمد مردم در ایالت لوس آنجلس آمریکا صرف باز پرداخت وام های دریافتی آنها از بانکها و موسسات مالی می شود. در سطح دولتها نیز این امر از کثرت و وسعت بیشتری برخوردار است. در سال 1992 میلادی تنها بهره دیون دولت آمریکا به میزان 293 میلیارد دلار رسیده بود.

 

بنابراین بحث دین با این گستردگی اش در زندگی فردی و اجتماعی امری انکار ناپذیر است و مسئله ای که می بایست مد نظر قرار گیرد، و سوالی که به ذهن می رسد این است که آیا شخص دائن که مالی بر ذمه دیگری دارد می تواند آنرا مورد معامله قرار دهد؟ یعنی می تواند همانطور که فرش، اتومبیل، خانه... خود را در قالب عقد بیع به دیگری منتقل می کند دینی را که بر ذمه دیگری دارد را نیز در قبال عوض به خود شخص مدیون و یا شخص ثالث تملیک نماید. در مکتب فقهی اسلام دین به عنوان مال پذیرفته اند و بسیاری از فقهای عظام در کتب و آثارشان بعد از تبین و توضیح دین، بحث بیع دین را مطرح نموده اند.  فقهای عظام با قراردادن رابطه داین و مدیون در درجه دوم اهمیت، انتقال دین را به شخص ثالث و مدیون در برابر عوض و ابرا  آن و حتی از نظر بعضی از ایشان به رهن گذاشتن آنرا قبول و تأیید نموده اند.

 

 

 

کلمات کلیدی:

تنزیل

ماهیت دین

تبیین مالیت دین

 

 

 

 

طرح پایان نامه  «پلان»

این پایان نامه از یک بخش مقدماتی و سه بخش دیگر تشکیل یافته است. در بخش مقدماتی آن به کلیات و تعاریف حول محور دین پرداخته شده است که در فصل اول این بخش ابتدا نگرش های مختلف سه مکتب اساسی حقوقی که به نظام قانونگذاری کشورهای مختلف من جمله کشورمان تأثیر گذار بوده، در خصوص دین بررسی شده و همچنین فصل دوم تعاریفی که از سوی فقهای عظام و همچنین حقوقدانان از دین ارائه شد و ذکر و در آخر به صورت گذرا، تفاوت دین از دیدگاه حقوقدانان و فقها تبیین گردیده است. همچنین در بخش مقدماتی، دین یا نهادهای حقوقی مشابه نظیر التزام و تعهد مقایسه و رابطه آنها با دین ذکر شده است.

 

  پس از ذکر کلیات راجع به دین در بخش اول، طی دو فصل جداگانه معامله خرید و فروش دین از دیدگاه حقوقی بررسی شده است، که برای تبیین و بررسی حقوقی این معامله و توجیه آن مقدمتاً می بایست ماهیت عقد بیع روشن گردد برای همین منظور، پس از تعریف لغوی بیع و جایگاه آن در قرآن کریم، تعریف ارائه شده از بیع در قانون مدنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و ایرادهایی که از سوی حقوقدانان بر آن  وارد شده بیان و همچنین تعاریف دیگری از بیع تاکنون از سوی صاحبنظران ارائه شده ذکر و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در آخر تعریف پیشنهادی بیان گردید و همچنین مالیت خود دین و شرایط دینی که می تواند مورد معامله قرار گیرد بحث شده و همچنین مشخصات معامله خرید و فروش دین و مقایسه آن با معاملات مشابه دیگر انتقال طلب، تبدیل تعهد، سلف و حواله صورت گرفته است.

 

  در بخش دوم طی دو فصل مجزا، «خرید و فروش دین »و «دین به دین» و «کالی به کالی» از لحاظ فقهی بررسی شده است فصل اول صرفاً به بیع دین اختصاص داده شده است و دیدگاه فقهای عامه و امامیه مستندات صحت این معامله و شروط صحت آن که منوط به عدم تحقیق ریا است. به تفصیل ذکر شده و در فصل دوم به بررسی مسئله بیع «دین به دین» و «کالی به کالی» پرداخته شده است.

 

  در بخش سوم، یکی از مهم ترین مصادیق این معامله، خرید و فروش دین پولی (تنزیل) بررسی شده است چرا که بسیاری از فقهای عظام مبنای تنزیل را فروش دین به شخص می دانند و برای تبیین آن، تنزیل از لحاظ لغوی و اصطلاحی بیان و با لحاظ این که در تنزیل اسناد تجاری، دین نقدی (پولی) مندرج در آنها به اشخاص ثالث، منتقل می گردد مسئله مالیت پول و جواز خرید و فروش پول بررسی شده و همچنین با توجه به این که دارندگان اسناد تجاری به دلیل نیاز فوری به وجه نقد مندرج در آن، با کسر مقداری از مبلغ آن، زودتر از سر رسید مندرج در سند می خواهند به طلبشان برسند صحت آن تحت عنوان «تبدیل دین مؤجل به معجل» در این بخش ذکر شده و در آخر، جایگاه این معامله در حقوق موضوعه ایران ذکر شده است.

 

 

 

 

فهرست مطالب

مقدمه: 4

«سابقه علمی» 8

«مراحل و روش تحقیق» 9

طرح پایان نامه  «پلان» 9

بخش مقدماتی :کلیات وتعاریف 12

فصل اول: نگرش مختلف مکاتب نسبت به دین و تعریف و ماهیت آن 12

مبحث اول:نگرش مختلف مکاتب حقوقی نسبت به دین 13

گفتار اول: نگرش مکتب حقوقی رم نسبت به دین 13

گفتار دوم: نگرش مکتب مادی نسبت به دین 15

گفتار سوم: نگرش مکتب فقهی اسلام به دین 16

مبحث دوم: تعریف و ماهیت دین 18

گفتار اول: تعریف لغوی دین 18

«بعته بدینه‌ای بتأخیر» 19

گفتار دوم: تعریف و ماهیت دین در نزد فقها 19

بند اول: تعریف دین در نزد فقهای عام 19

بند دوم: تعریف دین از دیدگاه فقهای امامیه 21

گفتار سوم: تعریف دین از نظر حقوقدانان 22

گفتار چهارم: تفاوت دین حقوقی و فقهی 25

بند دوم: تفاوت در گستره موضوعات 27

بند سوم: تفاوت در منشأ دین 27

بند چهارم: تفاوت در زمان انقضاء دین 27

گفتار پنجم: خصائص  و ویژگی‌های دین 28

گفتار اول: التزام 29

بند اول: تعریف لغوی التزام 29

بند دوم: تعریف فقهی التزام 30

بند سوم: تعریف حقوقی التزام 30

بند چهارم: رابطه دین و التزام 32

گفتار دوم: تعهد 32

بند اول: تعریف لغوی تعهد 32

بند دوم: تعریف فقهی تعهد 33

بند سوم: تعریف حقوقی تعهد 33

بند چهارم: رابطه تعهد و دین 35

مبحث دوم: بررسی و تحلیل ذمه 36

گفتار اول: معنای لغوی ذمه 36

گفتار دوم: معنای اصطلاحی ذمه 37

گفتار سوم: خصائص و ویژگیهای ذمه 41

گفتار چهارم: دیونی که به ذمه تعلق نمی‌گیرد 43

گفتار پنجم: آغاز و پایان ذمه 44

 

بخش اول: بررسی حقوقی معامله خرید و فروش دین 46

فصل اول: ماهیت عقد بیع و شرایط دین مورد معامله 46

مبحث اول شناخت عقد بیع 46

گفتار اول: تعریف و مفهوم بیع 47

بند اول: تعریف لغوی بیع 47

بند دوم: تعریف بیع در قرآن 48

بند سوم: تعریف قانون مدنی و نقائص آن 49

بند چهارم: تعاریف دیگر بیع و نقد آنها 60

بند پنجم :تعریف انتخابی بیع 69

گفتار دوم: امکان دین بودن مبیع 74

مبحث دوم: شرایط دین مورد معامله 80

گفتار اول: دین باید موجود و ثابت در ذمه باشد. 81

گفتار دوم: معین بودن دین و مدت آن 85

گفتار سوم: منفعت عقلایی دین 86

گفتار چهارم: مشروع بودن دین 87

فصل دوم: اوصاف معامله خرید و فروش دین و مقایسه آن با معاملات دیگر 87

مبحث اول: اوصاف و ویژگی معامله خرید و فروش دین 88

گفتار اول: خرید و فروش دین، بیع ما لم یقبض نیست. 88

گفتار دوم: خرید و فروش دین یک عقد تبعی است. 93

گفتار سوم: خرید و فروش دین یک عقد لازم است. 96

گفتار چهارم: خرید و فروش دین عقد تملیکی است. 97

مبحث دوم: مقایسه معامله خرید و فروش دین با عقود دیگر 103

گفتار اول: تمایز معامله خرید و فروش دین با سلف 103

گفتار دوم: تمایز معامله خرید و فروش دین با تبدیل تعهد بوسیله تبدیل دائن 107

گفتار سوم: تمایز بیع دین و انتقال طلب 110

گفتارچهارم: تمایز معامله خرید و فروش دین از عقد حواله 114

 

بخش دوم : بررسی فقهی فروش دین، فروش دین به دین و بیع کالی به کالی 118

فصل اول : بررسی فقهی فروش دین 118

مبحث اول : فروش دین از نظر فقهای عامه 118

گفتار دوم : فروش دین به شخص ثالث 119

بند اول : دیدگاه علمای حنبلی 120

بند دوم : دیدگاه علمای شافعی 121

بند سوم : دیدگاه علمای مالکی 121

بند چهارم : دیدگاه علمای حنفی 123

مبحث دوم : فروش دین از نظر فقهای امامیه 124

گفتار اول : فروش دین به شخص مدیون 124

گفتار دوم : بیع دین به شخص ثالث 133

بند اول : دلایل منع فروش دین به اشخاص ثالث 134

بند دوم : دلایل جواز فروش دین به اشخاص ثالث 136

بند سوم : میزان مراجعه مشتری به مدیون 138

مبحث سوم : تبیین مفهوم ربا و تعیین مصادیق آن 142

بند اول : تعریف لغوی ربا 142

بند دوّم : تعریف اصطلاحی ربا 143

1- تعریف ربا در مذهب حنبلی : 144

2- تعریف ربا در مذهب حنفی : 144

3- تعریف ربا در مذهب شافعی : 145

4- تعریف ربا در مذهب مالکی : 145

5- تعریف ربا در مذهب امامیه 146

بند سوم انواع ربا : 147

1- ربای قرضی : 147

2- ربای معاملی 149

گفتار سوم : شرایط تحقق ربای معاملی 151

بند اول : مکیل و موزون بودن عوضین 151

1- ملاک مکیل و موزون بودن اجناس 156

بند دوم : اتحاد در جنس معاوضین 158

1- ملاک اتحاد در جنس 159

الف- اتحاد در مبدأ 159

مبحث اول : بررسی مستند حرمت فروش دین به دین : 167

مبحث دوم : بررسی علّت اختلاف در مصادیق فروش دین به دین 169

گفتار اول : فعلیت یا حدوث دین در هنگام عقد 170

گفتار دوم : اطلاق عنوان دین به دیون مؤجل و حال 173

مبحث سوم : بررسی صور و اشکال گوناگون معامله فروش دین به دین 175

گفتار اول چهار صورت بیع دین که قطعاً باطل است. 179

گفتار دوّم : احکام صورتهایی که ثمن یا مبیع دین مؤجل سابقی باشند که در هنگام معامله اجل و مهلت آنها سر رسیده باشد. (مؤجل حال الاجل) 182

گفتار سوم : احکام صورتهایی که عوضین مبیع و ثمن دین سابقی بوده که مؤجل به اجلی نباشند. 183

گفتار چهارم : احکام صورتها و اشکالی که یکی از عوضین به صورت دین ضمن معامله بیع ایجاد گردند. 185

گفتار اول : تبیین مفهوم بیع کالی به کالی 187

بند اول : مفهوم لغوی 187

بند دوم : مفهوم اصطلاحی 188

بند اول : نکات راجع به بیع سلف 189

بند دوّم : ضرورت قبض ثمن در مجلس بیع سلف 190

مبحث پنجم : شأن صدور روایت ناهیه از بیع دین به دین در فقه امامیه و کالی به کالی در فقه عامه 196

 

بخش سوم : خرید و فروش دین پولی (تنزیل) 200

فصل اول : خرید و فروش دین پولی (تنزیل) 203

مبحث اول : تعریف تنزیل ورابطة آن با معامله خرید و فروش دین 203

گفتار اول : تعریف تنزیل 203

بند اول : تعریف لغوی 203

بند دوم : تعریف اصطلاحی : 203

گفتار دوم : رابطه تنزیل و خرید و فروش دین 204

مبحث دوم : تبیین صحت معامله خرید و فروش پول 207

گفتار اول : ریشه لغوی وتعریف  پول و بررسی مالیت آن 207

بند اول : ریشه لغوی پول 207

بند دوم : تعریف پول 210

بند سوم:  بررسی مالیت پول با توجه به تعریف مال 212

گفتار دوم : بررسی ملاک مالیت پول های اعتباری 213

بند اول : ملاک مالیت پول  اعتبار دولتها است 214

بند سوم – ملاک مالیت پول، دولت و عرف جامعه است. 220

گفتار سوم : بررسی معامله خرید و فروش پول 223

بند اول :  قول کسانی که ادعا دارند خرید و فروش پول تحقق پیدا نمی کند. 225

بند دوم – قول به عدم جواز به علت حاکی بودن پول از طلا و نقره (قول مشهور فقهای عامه) 232

مبحث سوم : بررسی تعجیل دین مؤجل 248

مبحث چهارم :عدم تسری آثارو پیامدهای سوء معاملات ربوی به تنزیل 252

فصل دوم : جایگاه تنزیل در حقوق ایران 256

مبحث اول : مستند قانونی تنزیل 256

نتیجه 263

منابع و مأخذ 270

 

توضیحات بیشتر و دانلود



صدور پیش فاکتور، پرداخت آنلاین و دانلود